“In mediation kunnen partijen zelf kiezen voor een procedure die zij passend vinden om uit hun conflict te komen. Ondertussen experimenteert de rechtspraak met passende procedures. ‘Rechtspraak is pas effectief als de interventie van een rechter ook een bijdrage levert aan de oplossing van het probleem dat tot de zaak heeft geleid’.”

Passende procedures

Ha Frederique,

Alweer een maand of twee geleden dat jij in jouw laatste blog voor de zomervakantie schreef over jouw bijdrage in het NJB. Over de kanteling in het denken over conflictbeslechting en waar de wetgever deze ontwikkeling zou moeten ondersteunen.

Experimenten bij de rechterlijke macht

De innovatie en beweging die nu gaande is in Nederland is razend interessant. Veel mediators zouden inderdaad graag zien dat de gang naar de mediator een logische eerste stap is als je er samen niet uitkomt. Ook omdat een uitspraak van een rechter niet altijd bijdraagt aan een adequate oplossing voor het onderliggende probleem. Minister Dekker heeft daarover gezegd in zijn brief aan de Tweede Kamer van 20 april 2018 over een maatschappelijk effectievere rechtspraak: ‘Rechtspraak is pas effectief als de interventie van een rechter ook een bijdrage levert aan de oplossing van het probleem dat tot de zaak heeft geleid’. Vanuit deze gedachte is de rechterlijke macht inmiddels aan het experimenteren met nieuwe vormen van rechtspraak. Doel is dat een experiment voorziet in een snelle en eenvoudige toegang tot de rechter die samen met de betrokken partijen probeert om een conflict goed en duurzaam op te lossen. Inmiddels zijn er al enkele experimenten gestart zoals recent de regelrechter in Rotterdam

Ken uw alternatief

Terug naar onze mediationpraktijk. We zien wel cliënten die kiezen voor mediation omdat ze niet naar de rechter willen. Naar de rechter betekent nu nog vaak dat er jarenlange procedures kunnen volgen met alle negatieve gevolgen die daarbij horen. ‘Dan maar mediation proberen’, zo komen partijen soms binnen. In mediation gaat het meestal goed, maar soms loopt het vast. Bijvoorbeeld omdat de emoties te hoog zijn opgelopen en het wantrouwen te groot is. En dan is er een worsteling. Doorgaan of stoppen? Als je als partij een goed alternatief hebt, dan is het natuurlijk prima om te stoppen met mediation. Maar wat als er geen echt alternatief is?

Vastgelopen onderhandelingen

Zo had ik laatst twee ondernemers, die samen al 30 jaar een bedrijf hadden. Na 10 jaar ruzie maken wilde één van de ondernemers stoppen en de aandelen verkopen aan de ander. In de mediation werd duidelijk wat de verhalen waren van ieder en wat zij elkaar verweten. Maar daar bleef het bij. De onderhandelingen liepen vast. Het conflict had al zo lang geduurd, er was zoveel wantrouwen en de beelden over de ander waren al zo verhard. Er leek geen beweging meer mogelijk. In het beste geval konden zij het eens worden over dat zij het niet met elkaar eens waren.

Agree tot disagree

Het klinkt misschien gek maar agree to disagree is vaak al een hele stap voorwaarts. Het leidt vaak tot het stoppen met vechten. Vervolgens kunnen cliënten weer beter samen naar de toekomst kijken. Maar in dit geval lukte dat ook maar nauwelijks. Ze wilden niet eens meer met elkaar in de kamer zijn. Ze overwogen te stoppen met mediation. Ik voerde met ieder nog een apart gesprek en stelde de vraag: ‘waar sta je als deze mediation mislukt?’. De weg naar de rechter leek na een verkenning voor beiden niet aantrekkelijk. Enkele jaren procederen zou het einde van het bedrijf kunnen betekenen. Voor beiden het laatste dat zij wilden. Wat nu?

Naar een passende procedure

In mediation kun je het ook samen eens worden over het proces dat je samen wilt volgen, dus over de weg naar een oplossing toe. Zeker onder begeleiding van een mediator, lukt het bij hoog geëscaleerde conflicten vaak wel om het eens te worden over wat een passende procedure is uit het conflict. Partijen kunnen dan met opgeheven hoofd, zonder gezichtsverlies weer verder. Zo lukte het deze twee ondernemers wél om in mediation samen de criteria op te stellen waaraan een deskundige zou moeten voldoen die de aandelen zou waarderen. En het lukte hen ook nog om een aantal elementen te formuleren waar rekening mee gehouden moest worden bij de waardering.

Weer verder kunnen

En zo gebeurde het. De ondernemers wezen ieder een deskundige aan op basis van deze criteria en gaven deze persoon de opdracht om samen een derde aan te wijzen. Vervolgens heeft deze derde op basis van de door cliënten gekozen methode de aandelen gewaardeerd. De aandelen zijn inmiddels overgedragen en de ondernemers kunnen weer verder, zo lieten ze mij weten.

Mediation ook bij hoge escalatie?

Misschien kunnen – met alle experimenten in de rechterlijke macht – dit soort ondernemers in de toekomst behalve naar de mediator ook naar de rechter, zonder dat zij bang hoeven te zijn dat hun winkel failliet gaat? Hoe dan ook: mediation kan ook in hoog geëscaleerde kwesties het proberen waard zijn. Zodat partijen zelf tot een passende procedure kunnen komen.

Op de ontwikkelingen in het recht komen we zeker nog terug in een van onze blogs.

Tot Blogs! Lenka

Lees hier mijn blog: 6. Ha Frederique 180917